We keerden dus terug naar Guna Yala. Na een eerste stop in Chichime waar we door onze Franse vrienden werden onthaald met een fantastische barbecue en een onvergetelijke avond samen vaarden we naar Cayo Holandeses.

Ik keek ernaar uit om er Ephraim en Marcelina terug te zien, een koppel Guna’s waar we in november kennis hadden gemaakt, maar na een eerste wandeling op hun eilandje stelde ik vast dat nu flink wat hutten er verlaten bij lagen. Beetje bij beetje vernam ik wat er aan de hand was.

De vrouw van de chefe die in november nog onze Guna vlag met het hakenkruis had genaaid, bleek intussen plots overleden. De chefe had hierna zijn onderkomen gezocht in Panama city om er gedurende onbepaalde tijd zijn gedachten te verzetten.

En blijkbaar was het schooljaar inmiddels terug begonnen en waarop de moeders met jonge kinderen verhuisd waren naar de grotere dorpen waar er scholen zijn.

Oef, als het dat maar is!

QGezien onze vrienden van de Morpheus hun boot hadden verkocht, kregen we hun harpoen. We werden door onze andere Franse vrienden JC en Aline meegenomen naar een prachtig rif waar Bart meteen ook de beginselen van het harpoen jagen aangeleerd kreeg. Ik hield het deze keer bij het opduiken van conch (in het Frans Lambi). Deze gigantische schelpen worden als ze schoongemaakt zijn omgetoverd in een ceviche. Het ‘vlees’ wordt samen met een heel fijn gesneden rode ui gegaard in het sap van limoen. Wat roze peper, een snuifje zout en een lekje cocosmelk erbij en klaar is het.

De vissen  die de mannen hebben geschoten worden gegrild op de BBQ. Het geeft voldoening om met de lokaal beschikbare ingrediënten te koken. En het smaakt nog meer als je ze zelf hebt gevangen.

Wij nemen afscheid van de bemanning van Jeole1. Zij gaan nog even naar Panamarina alvorens ze het Panamakanaal door gaan. Alweer afscheid nemen van mensen met wie je onvergetelijke momenten hebt doorgebracht.

We varen naar Green island. Normaal gaan we daar enkele dagen ankeren. Maar het miniatuur eilandje Waisaladup waar we voorbij varen is zo mooi dat we ons tussen de riffen door manoeuvreren en daar ons anker droppen.

De bedoeling is om een dag of twee, drie daar te blijven, maar de plek is zo uniek, dat we telkens met een dagje verlengen. We krijgen regelmatig bezoek van lokale vissers en kopen volop verse vissen, verse langousten en verse krabben.

Het is een plezier om met hen een babbeltje te doen en te onderhandelen. Dit volk heeft niet veel bezittingen, maar wel een fijn gevoel voor humor. Eén van hen vertelt dat zijn kompanen Walter en Walter heten en bovendien nog broers zijn ook. Hij schatert het uit. We onderhandelen over de prijs van de vis, en meestal eindigt het erop dat ze de vis (of kreeft, of krab) voor me schoonmaken en er eventueel een frisdrankje of wat water bij krijgen. Het doet me alweer denken aan hoe mijn vader bij de verkoop van de koeien meestal een extra ossentong of -staart bovenop de afgesproken prijs binnen haalde.

Vlees is hier bijna niet te verkrijgen, maar ons menu is niet eentonig. We eten roodbaars uit de oven, een tartaar van tonijn (met advocado en papaya,gekocht van de groentenboot), een curry van krab, pasta – en risotto met langoust. Te zeggen dat Bart bij zijn eerste oceaan oversteek 10 jaar geleden gedurende 16 opeenvolgende dagen alleen maar spaghetti met bolognaisesaus uit een pot heeft gegeten. Hij klaagt niet.

We zouden zelf kunnen vissen, er zit ontzettend veel vis hier, maar kiezen ervoor om vis te kopen van de plaatselijke vissers. Op die manier geven we hen de kans om wat brood op de plank te brengen voor hun familie. En voor de 2 Balboa (=2 dollar) per pond vis moeten we het niet laten.

Omdat het weerbericht meer wind en hoge golven voorspelt, varen we terug naar Nargana. We waren hier in November ook al geweest en weten dus dat we hier uiterst beschut gaan liggen. Bovendien is dit één van de plaatsen waar Dushi zoveel heeft gespeeld met de lokale kinderen. Ik kijk er dus ook erg naar uit om hier terug aan land te kunnen gaan.

En ja hoor. Binnen de kortste keren hebben we weer een tiental kinderen rond ons die met veel plezier een balletje gooien met Dushi. Dit is de daaropvolgende dagen niet anders. En op zondag komt ook het jongetje dat vorige keer de hele tijd rond ons hing aangelopen. Ik krijg spontaan een dikke knuffel! ‘Ik ken jullie’ roept hij. Hij komt bij me zitten en ik krijg het ijsje wat hij aan het eten was aangeboden. Veel meer dan een klompje huisgemaakt waterijs in een kartonnen bekertje is het niet. Ik bedank voor het aanbod : de bedenkelijke kleur van het beige ijsklompje doet me twijfelen over de herkomst van het gebruikte water, maar ben al bij al toch heel erg gecharmeerd!

Er meldt zich een gunstig weervenster aan tegen het einde van de week en dus varen we in dagtochtjes richting Colombiaanse grens via Snug Harbour, bahia Masargandi en Puerto Perme.

Vanuit Perme is het een uurtje of twee varen naar Puerto Obaldia, waar we kunnen uitklaren. Er staan nog behoorlijk wat golven : het is een behoorlijk sportief ritje terug naar de boot. En ook de motor van de dinghy halen en de dinghy liften en achter de boot hangen is geen sinecure, maar uiteindelijk lukt het zonder al te veel problemen.

We houden enkele dagen halt aan één van de San Bernardo eilanden, Tintipan. We worden door de vissers geholpen om aan te leggen aan een boei. Het water rond de boot is zonder overdrijven kristalhelder en ligt vlak als een meer. Gelukkig, want als we gaan snorkelen zien we dat het touw van de mooring getuigt van flink wat creativiteit : op verschillende plaatsen zijn er touwen van verschillende diktes aan elkaar geknoopt, de ene al dunner en meer versleten dan de andere. Maar er is geen wind en er staan geen golven. En gedurende twee dagen genieten we van de prachtige koralen en vissen vlakbij de boot.

En dan is het tijd om verder naar de bewoonde wereld te varen en komen we aan in bruisend Cartagena.

Eric en Magali vertrokken inmiddels  al enkele weken terug naar België. We vaarden samen naar Starfish beach, een plek waar er veel grote kussenzeesterren in zee liggen. Het is helaas ook één van de plaatselijke toeristische trekpleisters van Bocas del Toro, waar dagelijks verschillende bootjes mensen worden afgezet die dan vermaakt worden met luide muziek (meestal minstens twee verschillende soorten muziek tegelijk), Parasailing en andere door boten verdergetrokken tuigen. Laat ons zeggen dat we er vooral genoten van de uren tussen vijf uur ’s avonds en 10 uur ’s ochtends.

Onze volgende stop was Old Bank, op het eiland Bastimentos. Little Jamaica wordt het genoemd. Daar vonden we onze Franse zusterboot Morpheus en zijn bemanning terug. Bart had hen nog teruggezien in Guna Yala rond nieuwjaar, maar voor mij was het geleden sinds we uit Colombia waren vertrokken dat ik hen nog had gezien. Het weerzien was hartelijk, en het raakte me hoe één van de kinderen van ver riep dat hij ons had gemist toen we vlakbij ankerden. Alweer blijkt hoe open de zeilers gemeenschap is en hoe warm sommige contacten zijn.

We maken met Magali en Eric de wandeling naar Wizard beach via een mooi aangelegd pad door de jungle. We kijken onze ogen uit in deze prachtige natuur en zien kleurrijke vogels en vlinders tussen de prachtige bloemen. Het witte strand is er vrijwel verlaten. Er staan grote waarschuwingsborden dat het afgeraden wordt om te zwemmen omwille van gevaarlijke onderstromen. Jammer! Het azuurblauwe water  ziet er nochtans heel aantrekkelijk uit!

We spreken af met ‘de Morpheuskes’ om samen een permacultuur boerderij te bezoeken. De ‘boerderij’ heet ‘Up in the hill’. Die naam is niet gestolen ! Via een smal wandelpad wandelen we allemaal de heuvel op. Het had de hele nacht flink geregend en we waren wat blij dat we deze keer onze wandelstokken niet waren vergeten meenemen.

Tijdens de rondleiding vertelt ‘boer’ Javier ons over hoe er toen ze het terrein hadden gekocht nog koeien graasden, maar hoe ze dankzij de herstelkracht van de natuur nu verschillende bomen en bamboe hadden om hun gebouwen te bouwen. En hoe er geleidelijk aan verschillende tropische vruchten en bloemen groeiden in de tuin. Dit volstond om hun bezoekers telkens te voorzien van een gezonde en erg lekkere lunch. Er was ook een cacaoplantage waar we de verschillende stadia van de cacaoboon tot cacao mochten proeven.

Onderweg wees Javier ons ook enkele van de befaamde en rode boomkikkertjes aan. Amper twee centimeter groot zijn ze, maar giftig genoeg om een mens te vellen.

We brengen een nacht door in Dolphin bay en zien er inderdaad dolfijnen. Blijkbaar zijn de omstandigheden er uniek zodat de dolfijnen er graag komen om te jongen. We gaan snorkelen in Coral Key en sluiten het verblijf van Eric en Magali af met enkele dagen in Marina Solarte, veilig beschut voor wat stevigere wind.

We deden mee aan de jaarlijkse regatta hier in Bocas del Toro. Hét evenement van het jaar. En we deden het nog niet zo slecht ook want we werden ondanks de slechte handicap vierde in de categorie monohulls. We wonnen één van de hoofdprijzen : een maand liggeld in Marina Solarte. Bovendien mogen we die maand opdelen zoals we willen. Super toch?

Bovendien hebben we het geluk van nog een tweede prijs te winnen, er zijn namelijk meer prijzen dan deelnemers : ik mag deze van Bart innen en ga dus een middagje wellnessen in de Spa-afdeling van een poepsjiek hotel. Midden in de jungle, het heeft wel iets! Ze moeten zelfs geen typische sauna-muziek draaien : er is voldoende achtergrond geluid van de talrijke vogels !

Enkele dagen later varen we terug naar Red Frog bay. We verwachten immers nog meer bezoek uit Europa! Mijn nichtje Heleen is sinds enkele weken op rondreis in Panama samen met haar gezin, en doen ook Bocas del Toro aan. Het is vier jaar geleden dat ik hen zag. En we hebben dus héél veel te vertellen. De namiddag vliegt voorbij en we worden al veel te snel weer opgepikt door onze taxiboot zodat we voor het donker weer veilig terug zijn.

We keren terug naar Marina Solarte waar op vrijdag telkens een barbecue wordt georganiseerd met en door de aanwezige zeilers. Heel gezellig : iedereen brengt wat te eten en te drinken mee en alles wordt gedeeld.

We leren hier ook een paar buren van de Marina kennen. Rhonda en Dave zijn één van de vele Amerikaanse echtparen die naar hier imigreerden en sinds hun pensioen hier voltijds wonen in één van de villa’s aan de rand van de jungle. Het zijn schatten van mensen, en ze nemen ons op sleeptouw telkens ze gaan duiken, naar de stad gaan voor boodschappen, ergens wat gaan eten of drinken. We brengen heel wat uren samen door, en worden zelfs uitgenodigd om een namiddag samen met Barbara en Yves van de Medio Vas (een Franse boot) in hun zwembad door te brengen.

Er ligt sinds enkele weken een Mexicaans oorlogsschip voor Colon en Dave weet ons een onwaarschijnlijk verhaal te vertellen dat de soldaten hier zijn om de overblijfselen van een Mexicaanse generaal op te graven die er sinds 1895 begraven zou zijn. Om de overblijfselen te zoeken heeft Mexico een zestigtal militairen naar hier gestuurd.

Rhonda daarentegen weet me te vertellen dat de wegenwerken die er werkelijk overal op het eiland Colon bezig zijn zijn stilgelegd. Blijkbaar was er vanuit Panama city gevraagd naar de bouwplannen en was gebleken dat die er niet eens waren. Oeps! We hadden al willen opmerken dat er weinig structuur zat in hun planning van de wegenwerken 😉

Omdat we als Europeaan maar drie maanden onafgebroken in Panama mogen blijven en we graag terug gaan naar Guna Yala (San Blas) gaan we voor de voorgeschreven 72 uur de grens over met Costa Rica. We nemen om 8 uur ’s ochtends een snelle taxiboot naar Almirante op het vasteland, van daar worden we in een minibusje tot aan de grens gebracht. Na de nodige stempels en vingerafdrukken mogen we te voet de brug over de rivier oversteken, waarna we na een grondige controle van de immigratie dienst in Costa Rica nog voor een ritje van 40 minuten in een ander minibusje stappen tot in Puerto Viejo. Heel de visa run is prima georganiseerd. Ze zijn dit hier duidelijk gewoon.

Het valt meteen op dat het toerisme in Puerto Viejo veel meer uitgebouwd is. We gaan op verkenning met een gehuurde motorfiets en hiken in één van de nationale parken. De natuur is overweldigend. We zien er wat apen en ara’s, maar helaas komen we geen luiaards tegen. Deze staan nochtans overal afgebeeld op de vele souvenirs die je in de winkeltjes kan kopen én op verkeersborden. Het valt meteen op dat het toerisme in Puerto Viejo veel meer uitgebouwd is.

Na drie dagen zijn we blij om terug aan boord te kunnen gaan en terug bij onze Dushi te zijn, die zolang in de Marina was mogen blijven bij zijn vriendinnetje, de Marina-hond Azzucar. We horen dat hij maar een beetje heeft getreurd terwijl we weg waren. En dat hij en Azzucar de bewaking van de Marina geheel au sérieux hebben genomen. Gelukkig maar!

We hebben terwijl we weg waren ook gebruik gemaakt van de super handige bevoorradingsservice van de haven : lekker makkelijk dat alle niet bederfbare (en ook zware) goederen tot aan de boot geleverd worden! Onze ruggen zijn er ons dankbaar voor!

Rest ons enkel om -alweer- afscheid te nemen, te beloven om contact te houden en te vertrekken, richting Panamarina.

Het doet goed om weer eens een langer stuk te varen. We hebben geluk en kunnen op enkele uren na alles op zeil varen.

We hebben nog meer geluk want een vijftal dolfijnen zwemt gedurende een hele tijd met ons mee. Zo mooi alweer.

Het geluk kan niet meer op : de vismolen ratelt en geeft aan dat we beet hebben! Bart moet zwoegen om ze binnen te halen en even later blijkt waarom. We hebben in één keer twee tonijnen beet! We spelen er één van de twee nog kwijt net voor we hem binnen halen, maar dat is niet eens erg: zelfs van één vis hebben we voor drie keer eten !

Aangekomen in Panamarina heeft de zeilmaker helaas slecht nieuws voor ons : onze Genua die inmiddels al acht jaar trouwe dienst heeft geleverd blijkt op sterven na dood. Gelukkig hebben we een bijna nieuw reserve exemplaar aan boord.

En zo vaarden we gisteren uiteindelijk richting Guna Yala (San Blas) waar we opgewacht worden door onze Franse vrienden die naast een warm welkom ook een heerlijke barbecue hebben voorzien met langousten !